Tên khoa học:
Bactra venosana Zeller
Họ: Lepidoptera:
Bộ: Tortricidae
Đặc điểm gây hại của sâu đục cây cói Bactra venosana Zeller:
Qua kết quả điều tra ngoài tự nhiên cùng với kết quả nhân nuôi sinh học trong điều kiện nhà lưới cho thấy trưởng thành thường vũ hoá vào buổi tối, là loài có tính hướng sáng, sau khi vũ hóa từ 1-3 ngày trưởng thành bắt đầu đẻ trứng. Ngoài đồng ruộng ban ngày trưởng thành sống ẩn nấp xen kẽ trên các thân cây cói, buổi tối chúng bay ra hoạt động tiến hành giao phối và đẻ trứng trên thân cây cói. Trứng thường được đẻ rải rác từng quả xung quanh gốc và trên bẹ lá cách mặt đất 5-10 cm.
Sâu non mới nở di chuyển nhanh và nhả tơ phát tán nhờ gió để tìm kiếm những cây cói non thích hợp với chúng. Sâu non mới nở sau 2 -3 giờ chúng có thể đi tìm cây cói non để đục và chui vào trong thân cói. Đôi khi thời gian xâm nhập và gây hại trên cói cũng có thể kéo dài, sau 1 ngày vũ hóa chúng mới xâm nhập vào cây. Sâu non tuổi 1 xâm nhập qua bẹ lá rồi đục vào phần non của thân cói (đó là điểm yếu nhất của cây), chúng đục thành các đường xoáy vòng quanh gốc cây cói dài khoảng 3cm. Sau 3-4 ngày bị xâm nhập và gây hại, cây cói có biểu hiện héo xanh ở phần ngọn, sau dần toàn bộ cây chuyển màu vàng (đây là triệu chứng gây hại điển hình của sâu đục thân) và chết. Khi cây cói bị chết, sâu non tiếp tục bò ra ngoài xâm nhập và gây hại sang cây cói khác.
Sâu đục thân cói hóa nhộng trong thân cây cói, trước khi hóa nhộng sâu non đục 1 lỗ ở thân cây để sau đó trưởng thành vũ hóa có thể chui ra ngoài qua lỗ này.
Đặc điểm hình thái sâu đục cây cói Bactra venosana Zeller:
+ Trứng sâu đục thân cây cói:
Trứng sâu đục than cói có hình bầu dục trông như giọt nước nhỏ, kích thước dài 1,2 ± 0,02 mm, rộng 0,8 ± 0,01 mm, trứng mới đẻ có màu trắng, sau 1-2 ngày chuyển màu vàng, sắp nở có một chấm đen.
+ Sâu non đục thân cây cói:
Sâu non sâu đục thân có 5 tuổi, khi mới nở (tuổi 1) đầu màu đen toàn thân màu ngà vàng, chiều dài thân 2,25 ± 0,15 mm, chiều rộng thân là 0,19 ± 0,27 mm. Sâu non từ tuổi 2 trở đi có màu trắng sữa hoặc xanh lơ, chiều dài thân 5,41 ± 0,26 mm, chiều rộng thân 0,49 ± 0,18 mm. Sâu non tuổi 3 chuyển dần sang màu trắng sữa nhưng hơi nhạt, chiều dài thân 6,96 ± 0,04 mm và chiều rộng thân trung bình là 1,05 ± 0,60 mm. Sâu non tuổi 4 có màu trắng sữa, chiều dài thân 11,9 ± 0,24 mm; chiều rộng thân 1,50 ± 0,45 mm. Sâu non tuổi 5 có màu trắng sữa, chiều dài thân là 16,7 ± 0,06 mm và chiều rộng trung bình là 2,03 ± 0,01 mm.
+ Nhộng sâu đục thân cây cói:
Khi mới hoá nhộng cơ thể có màu trắng đục hoặc màu xanh lơ, sau chuyển sang màu hơi vàng. Chuẩn bị vũ hoá nhộng chuyển sang màu nâu vàng, chiều dài trung bình là 8,56 ± 0,36 mm và chiều rộng là 2,01 ± 0,15 mm.
Trưởng thành: Trưởng thành loài sâu đục thân cói B. venosana có cơ thể màu nâu xám đến xám bạc, chiều dài cơ thể là 10,7 ± 0,15mm; chiều dài sải cánh là 11-13 mm. Cánh trước dài 6,1-7 mm; màu nâu xám với vệt nâu đen dài kéo đến mép khoang chính; trên cánh có những đốm màu xám đen nằm rải rác từ mạch gân chính đến mút cuối mạch đồng thời có những vân sáng màu chạy dọc về phía cuối đỉnh cánh. Mép cánh trước có đường màu xám xen kẽ. Cánh sau có màu nâu xám nhạt, phía cuối cánh có màu nâu xám. Trưởng thành đực thường có kích thước nhỏ hơn con cái, đốt bụng cuối thon và nhọn, vân cánh trong hẹp và dài. Trưởng thành cái có kích thước lớn hơn, đốt bụng cuối dạng bầu dục dài, vân cánh trong rộng. Đốm trên cánh ngoài có màu xẫm hơn.
Vòng đời sâu đục thân cây cói Bactra venosana Zeller
Biện pháp phòng trừ sâu đục thân cây cói:
Phun thuốc phòng 1-2 lần ở giai đoạn cói đâm tiêm và vươn cao (nhất là thời kỳ cây tăng trưởng mạnh Hiện nay chưa có thuốc đặc hiệu cho loại sâu này, có thể sử dụng Basudin 10H để rắc trên ruộng. Lượng thuốc sử dụng 1 kg/sào có thể kết hợp với cát để rắc cho thuốc đều trên ruộng hoặc phối trộn với phân viên nén để bón trên ruộng ngay từ đầu
Nguồn: vnua.edu.vn, kỹ thuật thâm canh cói – VIRI